Xna’leb’ La Hora
lahora@lahora.com.gt
Español – Q’eqchi’ – Kaqchikel – K’iche’ – Mam
xtoch’ qa ch’ool li xwank xyeeb’al sa’ li puktasib’aal esil Washington Post, li naj ye chirix li k’anjel nake’ xb’aanu li puktasib’aal esil sa’ chi xjunil ruuchich’och’, naq rajlal sa’ eb’ li jun junq chi tenamit wankeb’ laj xokol esil nake’ xpuktas li resil li tenamit, nake’ xch’utub’ li k’aru na’ k’ulmank ink’a’ nake’xk’e sa’ ajl jonimal xtz’aq xb’aan naq li esil naj k’e qa wankil, nakoo xtoch’ re taaqa sik’ k’aru xb’aanunkil ut nakoo rach’ab’.
Sa’ li ch’uut a’in re aj tz’iib’anel esi, naqa k’a’uxla naq yooqo chi xkomoninkil xyalb’al qa q’e re xwanjik li qa Watemaal jalan, xqa tawru naq aajelru naq chapchooqeb’ li komon re xnawb’al resil li na k’ulmank, k’aru, chanru, ut jo’q’e ree xk’eeb’al xloq’al, jo’kan naq xqa k’uub’ xk’eeb’al li esilal sa’ kahib’ (4) chi aatinob’aal Maay.
Chalen chiruheb’ li kutank a’in ut li xk’eeb’alqib’ sa’ aatin rik’in li Federación Guatemalteca re Escuelas Radiofónicas FGER tooruuq chi xk’eeb’al chi xnaw laj ilol esilal sa’ chi xjunil xteepal li tenamit, sa’ eb’ li aatinib’aal Maay Kaqchikel, Q’eqchi’, K’iche’, ut Mam, xb’aan naq kaw qa ch’ool chirix naq moko ka’ajtawi’ li xtawb’aleb’ li ak’eb’ aj ilol esil, na’ ajmank b’an li xnawb’al ut ruuk chi xk’eeb’al chi na’liik li na’ k’ulmank ree te’ reek’a li komon li usilal.
Li xk’eeb’al qib’ sa’ aatin rik’in FGER a’an xkomon li xyalokq’e Yooko xb’aanunkil rik’ineb’ jalanchik li molam wankeb’ sa’ qa tenamit. Sa’ xk’ab’a’ li xseeb’al li xjalb’alru sa’ jalan aatinob’aal li b’arwank naqa tz’iib’a, a’an li xtoch’oq qa ch’ool xyoob’ankil li k’anjel a’in ree li xch’oolaninkil xk’eeb’al chi na’liik li k’aru na’ ux re okenk sa’ xsaqenob’resinkilru li b’aanumank ut chiqa junilo tqanaw.
Li qa sumk’uub’ naq FGER tpuktas resil sa’ xyanq xk’anjel jo’chanru naq k’ub’k’u.
Anajwank rik’in FGER ab’an li xyalb’al qa q’e toj yo re xch’oolaninkil rik’ineb’ li qasqiitz’in maraj molam empresas, rik’ineb’ poyanam, cooperativas, ut chi xjunileb’ li taa uxmanqwi’ xtawb’al li xtenq’eb’ te’ okenq sa’ li qa jayalihom.
Re xsik’b’al li elk rub’el jun wankilal li chapchoo xb’aan li xtuminal qa tenamit ut li naj ram xna’leb’ rajom li tenamit sa’ ruq’b’e’ li yib’eb’ru xna’leb’.
Naab’aleb’ xk’ihal aj Watemaal li xe’ xkoheb’ sa’ najtil tenamit sa’ xk’ab’a’ naq xe’ ril naq chan chan naq maak’a’ chik naru xb’aanunkil re li elk chi’ uub’ej, xb’aan li majelal na’ k’ulmank sa’ qa yanqut sa’ ruq’b’eb’ laj Jolominel tenamit xkoheb’ chi najt sa’ li na’jej xe’ ilokre chi yo’laak, xb’aan xmajelal li tzolok, kawilal, na’leb’ li na’ k’anjelak re xwaklesinkileb’ li poyanam li naj toch’ qa ch’ool li mare ka’ajchik ma naqa chunub’qib’ chi yaab’ak xb’aan.
Empresas ut poyanam li ink’a’ naru nake’ qa kanab’ chirixeb’, tentoo xtawb’al xyaalal naq tentoo toj yooqo chi xsik’b’al xyaalal chanru toruuq chi elk chi’ uub’ej, wi chi xjunil li toruuq chi xb’aanunkil anajwank naru chi xwaklesinkileb’ naab’al li qech tenamitil aajelru naq taa uxmanq li xch’oolaninkil, wi’ anajwank nako ch’oolanink wulaj kab’ej naruu taaqil li ruuchin, ut li qa jayalihom.
Li wulaj kab’ej li tenamit moko naruta xyo’oninkil ka’ajtawi’eb’ laj político, tento ajwi’ taaqa k’e qib’ sa’ li qa majelala naq jo’ aj tenamitanel ink’a’ xqa b’aanu li qa taqlankil re xminb’aleb’ru li qa xaqab’ahom.
Li Puktasib’aal chi tz’iib’anb’il La Hora, to haye’q chi xkoloninkil Junro’k’aal chiab’(100 años) ut naqaj xaqab’ankil xtoonal li chalel wulaj kab’ej xro’k’aalil chiab’.
Publicación en La Hora
Traducción realizada por Federación Guatemalteca de Escuelas Radiofónicas FGER/radiofger@fger.org